موارد مصرف

ایوهگزول از راه داخل نخاعی برای میلوگرافی ناحیه سینه، گردن، کمر وتمامی ستون فقرات (استاندارد یا توموگرافی کامپیوتری)؛ از راه داخل عروقی برای آنژیوکاردیوگرافی، آنژیوگرافی، آئورتوگرافی، آرتریوگرافی، ونوگرافی، اوروگرافی دفعی، توموگرافی کامپیوتری مغز و بدن، هرنیوگرافی؛ از راه داخل مجرا برای پانکراتوگرافی برگشتی؛ کولانژیوپانکراتوگرافی برگشتی، و از راه داخل مایع سینوویال برای آرتروگرافی مفصل؛ از راه خوراکی، برای توموگرافی کامپیوتری شکم و رادیوگرافی دستگاه گوارش مصرف می شود.

   فارماكينتيك

وقتی داخل نخاعی تزریق می شود، به سرعت در قسمتهای مختلف مغز توزیع می شود که در بیماران نرمال ظرف چند ساعت به داخل خون می رود و حذف می شود و نیمه عمر دارو از این راه 4/3 ساعت است. در داخل عروق به سرعت در مایعات خارج سلولی توزیع می شود، اما در جائی رسوب نمی کند. ضمناً از این طریق از سد خونی- مغزی عبور نمی کند، گرچه در تومورهای مغزی به دلیل از بین رفتن سد خونی- مغزی در محل تومور توزیع می گردد و نیمه عمر دارو تقریباً 2 ساعت (در صورت سلامت کلیه) می باشد. در روش تزریقی دفع کلیوی بوده و در راه خوراکی یا داخل مجرا دفع عمدتاً از طریق مدفوع صورت می گیرد.

   مكانيسم

ایوهگزول یک ترکیب غیر یونیزه آلی ید می باشد. ترکیبات آلی ید در هنگام عبور از مجرای مختلف بدن با جذب اشعه x باعث تشخیص ساختار بافت مورد نظر می شوند. شدت جذب اشعه به غلظت ید بستگی دارد.

   موارد منع مصرف

در صورت وجود حساسیت به ترکیبات حاوی ید، سابقه آسم یا آلرژی، دهیدراتاسیون این دارو را نباید از هیچکدام از راههای مصرف تجویز نمود. 

همچنین برای هر یک از راهها موارد منع مصرف بطور اختصاصی در زیر ذکر شده است: فئوکروموسیتوم (از راه داخل عروقی)، هوموسیستینوری (برای آرتریوگرافی مغز)؛ بیماری برگر، ایسکمی شدید (برآرتریوگرافی محیطی)؛ آنوری، دیابت قندی (برای اوروگرافی دفعی)؛ عفونت مجاور مفصل مورد نظر (برای پرتونگاری از مفصل)

   هشدار

- این دارو به علت خاصیت مدراسموتیک، موجب ایجاد یا تشدید دهیدراتاسیون و افزایش احتمال نارسائی حاد کلیوی می شود. در اطفالی که کم ادراری، زیادی ادرار و یا دیابت دارند، این مشکل بیشتر دیده می شود. به منظور جلوگیری از دهیدراتاسیون، باید قبل از آزمایش به مقدار کافی مایعات به بیمار داده شود. احتمال بروز نارسائی کلیوی در بیماران سالخورده بیشتر است. 

2- این دارو در بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوم ممکن است باعث تشدید حمله فشار خون گردد. 

3- به دلیل حساسیت متقاطع، بیماران حساس به مواد حاجب رادیواکتیو ید دار ممکن است نسبت به این دارو نیز حساسیت نشان بدهند.

عوارض

: عوارض جانبی معمولاً به غلظت دارو، ویسکوزیته، میزان و سرعت تجویز بستگی دارد. معمولاً عوارض ایوهگزول مانند بقیه ترکیبات حاجب یددار غیریونیزه کمتر از انواع یونیزه آن است. احتمال بروز ترمبوآمبولی منجر به انفارکتوس میوکارد وجود دارد. در افراد مبتلا به دهیدراتاسیون، سردرد دامنه دار، ممکن است پس از تزریق داخل نخاعی بروز نماید. 

عوارض جانبی شایع شامل واکنشهای آلرژیک کاذب، سردرد، برونکواسپاسم، ادم ریوی، افت شدید فشار خون، کمردرد، سختی گردن، تهوع، اسهال و سرگیجه می باشد. در تزریق داخل نخاعی، التهاب غیر عفونی مننژ، گیجی، درد عصب سیاتیک، درد در ناحیه پشت و درد و تورم مفصل مشاهده می شود.

   نكات

1- در افراد دارای حساسیت به پنی سیلین یا سابقه آلرژی وبیماری آسم یا نارسائی کلیوی، این دارو باید با احتیاط مصرف شود. 

2- دو ساعت قبل از آزمایش بیمار باید از خوردن خودداری کند، فقط می توان در صورت لزوم از مایعات استفاده کرد. 

3- پس از مصرف این دارو احتمال بروز تداخل در آزمایش تیروئید وجود دارد. 

4- سعی شود که پس از مصرف دارو از تحرک زیاد بیمار جلوگیری شود. 

5- مصرف این دارو در موارد زیر باید با احتیاط انجام شود: برای تزریق دارو در فضای زیر عنکبوتیه(در صورت اعتیاد به الکل، خونریزی زیر عنکبوتیه، ابتلا به بیماری صرع،هیپرتیروئیدیسم، مولتیپل اسکلروز، عفونت وکم خونی داسی شکل)، برای آنژیوکاردیوگرافی (در صورت آنژین نا پایدار، نارسائی قلبی، افزایش فشار خون ریوی)، برای آرتریوگرافی مغزی (در صورت آرتریواسکلروز، جبزان قلبی، آمبولیسم مغزی، پرفشاری شدید خون، میگرن، افراد مسن، ترومبوز جدید) 

6- قطع موقتی شیردهی (حداقل 24 ساعت) بعد از تجویز دارو توصیه می شود.

   ميزان مصرف

تزریقی: 

برای میلوگرافی بسته به ناحیه تزریق در حدود ml17- 6 از محلول دارو حاوی mg/ml300- 240 ید مصرف می شود. برای آنژیوکاردیوگرافی ml75- 20 از محلول دارو حاوی mg/ml350 ید به طور یکجا تزریق می گردد. برای رادیوگرافی بطن ها ml60- 30 از محلول دارو حاوی mg/ml350 ید به طور یکجا تزریق می گردد. برای آرتریوگرافی انتخابی عروق کرونر ml14- 3 از محلول دارو حاوی mg/ml350 به داخل هر شریان تزریق می شود. برای آنژیوگرافی ml45- 4 از محلول دارو حاوی mg/ml140 (بسته به عضو مورد نظر) مصرف می شود. برای آرتریوگرافی شریان های محیطی ml90- 10 (بسته به شریان مورد نظر) از محلول دارو حاوی mg/ml350 ید تزریق می گردد. برای ونوگرافی محیطی ml150- 20 محلول دارو حاوی mg/ml240 ید تزریق می گردد. برای آئورتوگرافی ml80- 50 (شریان آئورت)، ml 60- 30 (شاخه های انشعابی) و ml 15- 5 (شریان های کلیوی) از محلول mg/ml350- 300 ید به طور یکجا تزریق می گردد. برای آرتریوگرافی مغزی ml12- 6 از محلول mg/ml300 ید داخل ورید مورد نظر تزریق می گردد. برای اوروگرافی دفعی معادل mg/ml350- 200 وزن بدن از محلول دارو حاوی mg/ml350- 300 ید استفاده می شود. برای هرنیوگرافی ml50 از محلول mg/ml240 داخل وریدی تزریق می گردد. برای CT مغز ml 250- 120 از محلول دارو حاوی mg/ml240 ید و یرای CT بدن ml200- 50 از محلول دارو حاوی mg/ml300 ید مصرف می شود. 

داخل مجرا: 

برای پانکراتوگرافی و کولانژیوگرافی برگشتی ml50- 10 از محلول دارو حاوی mg/ml240 استفاده می گردد. 

داخل مایع سینوویال: 

برای پرتونگاری از مفصل ml15- 0/5 (بسته به مفصل مورد نظر) از محلول دارو حاوی mg/ml240 ید مصرف می شود. 

در کودکان میزان دارو بر اساس سن کودک و یا نظر پزشک تعیین می گردد.

   تداخل

مصرف همزمان این دارو با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و یا مهار کننده منوآمین اکسیداز باعث اثر آنها می شود. تجویز داخل نخاعی این دارو برای بیماری که فنوتیازین مصرف می کند، ممکن است باعث بروز حملات تشنجی گردد.مصرف همزمان با آنتاگونیست های بتا باعث بروز واکنشهای آنافیلاکتوئید می گردد. مصرف همزمان این داروبا داروهای خوراکی پرتونگاری کیسه صفرا احتمال سمیت کلیوی را افزایش می دهد. مصرف همزمان این دارو با داروهای ضد فشار خون بالا، باعث افت شدید فشار خون می شود. تجویز اینترلوکین 2 با این دارو، احتمال بروز عوارض تاخیری مواد حاجب داخل وریدی را افزایش می دهد.