مكانيسم

مکانيسم اثر اثر كاهنده فشارخون: نيتروپروسايد بر روي عضلات صاف عروق به طور مستقيم اثر كرده و موجب گشاد شدن عروق محيطي مي‌شود.

   موارد منع مصرف

موارد منع مصرف و احتياط موارد منع مصرف: حساسيت مفرط شناخته شده به دارو، زيادي فشارخون جبراني ناشي از شنت شرياني- وريدي يا كوآركتاسيون آئورت (كاهش فشارخون ممكن است براي بيماران ضروري باشد)، جريان خون ناکافي مغزي، آتروفي بينايي مادرزادي، تاري ديد (amblyopia) به دنبال مصرف تنباکو. موارد احتياط: نارسايي كليوي يا كبدي، افزايش فشار داخل مغزي، كم‌كاري تيروئيد، كمبود ويتامين B12 و هيپوناترمي.

   عوارض

عوارض جانبي اعصاب مرکزي: سردرد، سرگيجه، ترس و اضطراب، افزايش فشار داخل مغزي، از دست دادن هوشياري، بي‌قراري. قلبي ـ عروقي: براديکاردي، تغييرات نوار قلب، فلاشينگ، تپش قلب، تاکيکاردي، كمي فشارخون. پوست: پيدا كردن رنگ صورتي، تعريق، راش. دستگاه گوارش: تهوع، درد شكم. متابوليك: اسيدوز، هيپوتيروئيدي، متهموگلوبينمي. عضلاني ـ اسکلتي: انقباض عضلاني. ساير عوارض: سميت با سيانيد، حساسيت در محل انفوزيون، سميت با تيوسيانات، قرمز و برجسته شدن عروق مسموميت و درمان تظاهرات باليني: ايجاد عوارض جانبي ذكر شده، افزايش تحمل به اثرات كاهنده فشارخون دارو. درمان: بايد نيتريتها را كه موجب تشكيل متهموگلوبين مي‌شوند تجويز كرد. مصرف نيتروپروسايد بايد قطع شده و هر دقيقه آميل‌نيتريت استنشاقي به‌مدت 30-15 ثانيه استنشاق شود تا بتوان يك محلول نيتريت سديم سه درصد تهيه كرد. آميل‌نيتريت بايد با احتياط مصرف شود تا خطر كمي فشارخون اضافي ناشي از گشاد شدن عروق به حداقل برسد، سپس، محلول نيتريت سديم به ميزان حداكثر 5-5/2 ميلي‌ليتر در دقيقه، تا مقدار تام 15-10 ميلي‌ليتر، انفوزيون وريدي مي‌شود. به دنبال آن محلول تيوسولفات سديم ( 5/12 گرم در 50 ميلي‌ليتر از محلول دکستروز 5% ) در مدت 10 دقيقه انفوزيون مي‌شود. در صورت لزوم، انفوزيون نيتريت سديم و تيوسولفات سديم در نصف مقادير اوليه تكرار مي‌شود. اقدامات درماني ديگر شامل مراقبتهاي علامتي و حمايتي مي‌‌‌شود.

   نكات

طبقه‌بندي فارماكولوژيك: گشاد كننده عروق. طبقه‌بندي درماني: كاهنده فشارخون. طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C نام‌هاي تجاري: Nipruss, Nitriate ملاحظات اختصاصي 1- از تمام بيماران در مورد مصرف سيلدنافيل، تادالافيل يا واردنافيل قبل از مصرف نيتراتها پرسيده شود. 2- فشارخون بيمار بايد حداقل هر پنج دقيقه در شروع انفوزيون و حداقل هر 15 دقيقه در طي انفوزيون كنترل شود. 3- محلول با استفاده از محلول دكستروز پنج درصد تهيه مي‌گردد. براي تهيه محلول نبايد از محلول باكتريوستاتيك تزريقي يا محلول نمكي استريل استفاده شود. به‌دليل حساسيت به نور، محلول تزريق وريدي بايد با ورق آلومينيم پوشانده شود. محلولهاي تازه به رنگ قهوه‌اي كم‌رنگ است. بعد از 24 ساعت محلول بايد دور ريخته شود. 4- پس از پراکندگي، نيتروپروسايد براي تزريق وريدي مستقيم مناسب نمي‌باشد. محلول غليظ در 250، 500 يا 1000 ميلي‌ليتر از دکستروز 5% رقيق شده و غلظتهاي 200، 100 يا mcg/ml 50 ايجاد مي‌کند. 5- براي انفوزيون دارو از پمپ انفوزيون استفاده شود. 6- دارو را بهتر است از طريق يك وريد محيطي، بدون اضافه كردن داروي ديگر، انفوزيون كرد. از تنظيم سرعت انفوزيون تا زماني كه محلول نيتروپروسايد در رگ جاري است، بايد خودداري كرد، زيرا حتي تزريق يكباره مقادير كم دارو مي‌تواند موجب افت شديد فشارخون شود. 7- نيتروپروسايد مي‌تواند موجب مسموميت با سيانيد شود. بنابراين، هر 72 ساعت بايد غلظت سرمي تيوسيانات را ارزيابي كرد. غلظت بيشتر از mcg/ml 100 موجب مسموميت با سيانيد مي‌شود، كه مي‌تواند سبب بروز كمي شديد فشارخون، اسيدوز متابوليك، تنگي نفس، آتاكسي و استفراغ گردد. در صورت بروز نشانه‌ها، بايد انفوزيون قطع و درمان مجدداً ارزيابي شود. آنتي دوت سيانيد در دسترس باشد. 8- نيتروپروسايد ممكن است براي ايجاد كمي فشارخون تحت كنترل در طول بيهوشي، براي كاهش خونريزي ناشي از عمل جراحي، نيز به‌كار رود. 9- بيماران مبتلا به زيادي فشارخون به نيتروپروسايد حساس تر از بيماراني هستند كه فشارخون طبيعي دارند. همچنين بيماراني كه ساير داروهاي كاهنده فشارخون را مصرف مي‌كنند، حساسيت بسيار زيادي به نيتروپروسايد دارند. نيتروپروسايد در بيماران مبتلا به انفاركتوس حاد ميوكارد، نارسايي قلبي مقاوم به درمان و نارسايي شديد دريچه ميترال به‌كار رفته است. 10- هدف از درمان کم کردن فشار متوسط شرياني به اندازه 25% در مدت چند دقيقه تا 2 ساعت است. نكات قابل توصيه به بيمار در صورت بروز هر يك از نشانه‌هاي سردرد، سرگيجه، تهوع، استفراغ، درد شکمي، درد قفسه سينه، تپش قلب، تنگي نفس و فلاشينگ فوراً به پزشك اطلاع دهيد. مصرف در سالمندان: بيماران سالخورده نسبت به اثرات كاهنده فشارخون دارو حساس تر هستند. مصرف در شيردهي: ترشح دارو در شير مشخص نيست. مصرف اين دارو در دوران شيردهي بايد با احتياط همراه باشد. اثر بر آزمايشهاي تشخيصي در طي درمان ممكن است غلظت سرمي كراتينين افزايش يابد.

   ميزان مصرف

موارد و مقدار مصرف درمان اضطراري زيادي فشارخون بزرگسالان و كودكان: با دوز mcg/kg/min 3 -25/0 به صورت انفوزيون وريدي شروع شده و بر اساس فشارخون بيمار تا مقدار mcg/kg/min 10- 3/0 تنظيم مي‌شود. حداكثر سرعت انفوزيون mcg/kg 10 در دقيقه و براي مدت 10 دقيقه است. اگر در اين سرعت پاسخ فشارخون کافي نبود، انفوزيون را متوقف کنيد. نارسايي قلبي حاد بزرگسالان و کودکان: انفوزيون وريدي که بر اساس برون ده قلبي و فشارخون سيستميک تنظيم مي‌شود. مقدار مصرف دارو همانند درمان زيادي فشارخون مي‌باشد.

   تداخل

تداخل دارويي نيتروپروسايد ممكن است اثرات كاهنده فشارخون ساير داروهاي پايين‌آورنده فشارخون را تشديد كند. اثرات كاهنده فشارخون نيتروپروسايد ممكن است توسط داروهاي بيهوش كننده عمومي بخصوص هالوتان و انفلوران تشديد شود. داروهاي تنگ كننده عروق، مانند اپي‌نفرين، ممكن است موجب افزايش فشارخون در طول درمان با نيتروپروسايد شود. مهارکننده‌هاي فسفودي استراز نوع 5 مانند سيلدنافيل، تادالافيل و واردنافيل مي‌توانند اثرات کاهنده فشارخون نيتروپروسايد را تشديد کنند. از استفاده توام پرهيز شود.